نقد و بررسی فیلم " والس با بشیر " 2008 ( Waltz with Bashir )

Waltz with Bashir

"والس با بشیر"

*توجه* :خواندن این مطالب قبل از دیدن فیلم پیشنهاد نمیشود.

در ادامه مطلب قبلی ارائه شده در وبلاگ و نقد و بررسی فیلم "توهین" تماشای فیلم "والس با بشیر" نیز خالی از لطف نیست فیلمی که به وقایع ان روزها میپردازدو به نوعی مکمل فیلم توهین است.

فیلم والس با بشیر  دورنگاهی است به وقایع سپتامبر 1982 دقیقا زمانی که "بشیر الجمیل" از طرف حزب مسیحی لبنان به قدرت رسید و به عنوان رییس جمهور لبنان انتخاب شد ولی این شادکامی مردم لبنان تنها 21 روز به طول انجامید و بشیر جمیل به همراه تعدادی از اطرافیانش در 14 سپتامبر 1982 در عملیاتی تروریستی توسط انفجار بمب به دست "حبیب الشرتونی" به جرم خیانت به لبنان و همدستی با اسراییل ترور شد .

حزب فعال فالانژهای لبنان و مسیحی های مارونی که خود را "کتائب" مینامیدند، به نوعی همپیمان راهبردی اسراییل به شمار میرفتند و جبهه ازادی بخش فلسطین و حماس را مسبب این عملیات تروریستی میدانستند. بنابراین در اقدامی انتقام جویانه تنها دو روز بعد از ترور بشیر جمیل در(16-18) همان ماه به اردوگاه های فلسطینیهای مهاجر در صبرا و شتیلا هجوم برده و بیش از 700-3500 تن را کشته  مضروب قطع عضو و شکنجه کردند.

این ماجرا به رهبری "ایلی حبیقه" در حالی اتفاق افتاد که نیروهای اسراییلی که در منطقه به عنوان تامین کننده نظم و امنیت و حفاظت از جان نفرات ساکن در  این اردوگاهها مستقر بودند به دستور "اریل شارون" (وزیر جنگ وقت اسراییل) تنها نظاره گر ماجرا بودند و هیچ دخالتی در این موضوع نکردند تا فالانژهای مسیحی یک قتل عام تمام عیار را انجام دهند.

چراباید این فیلم را دید:

فیلم در حقیقت تطهیر گناهان برجای مانده  از این ماجراست که هنوز بردوش سربازان اسراییلی سنگینی میکند و به هیچ  عنوان چه در خواب و چه در بیداری آنها را رها نمیکند و گویی چنان وانمود میکند که هیچ کدام از انهایی که درآن روز و در آن محل بودند به هیچ وجه گناهی نداردند.

فیلم با روایت یک کابوس از یکی از این سربازان به دوستش شروع میشود. دوستی که نه تنها شنونده این داستان است بلکه در حقیقت نویسنده و کارگردان این فیلم نیز هست .

به او میگوید که چرا از این موضوع عذاب وجدان دارد و دوستش هم به او میگوید که دقیق 26 سگ وحشی در خواب میبیند که در حال تعقیب او هستند و او را رها نمیکنند  و دلیل ان اینست که در شبیخونهای شبانه ای که برای یافتن تروریستهای فلسطینی به روستاهای اطراف داشتند چون او نمیتوانسته ادم بکشد به او میگفتند تا سگها را بکشد تا مردم روستا باخبر نشده و تروریستها فرار نکنند و او کشتن همه ان سگها را تک به تک به یاد دارد و کابوسش او را رها نمیکند.

 بعد از شنیدن حرفهای این دوست توسط "اری فولمن" (کارگردان این فیلم) ناگهان وی در دغدغه  این موضوع گرفتار میشود که از وقایع ان سالها تقریبا هیچ چیزی به یاد نمیاورد. پس برای یافتن پاسخ سوالش و بدست اوردن حافظه تاریخی پاک شده اش به سفری روی میاورد که هم غرور ازدست رفته خودش را بازیابد و هم ابروی کشورش را احیا کند.

او هم اعتراف میکند که خوابی میبیند که درکنار بعضی همرزمانش در دریاست و بعد داغ دیدگان صبرا و شتلیا را میبیند به ناچار برای یافتن ان همرزمانی که در خواب میبیند میرود تا شاید دلیل ان خواب و اتفاقاتی که ان شب رخ داده برای او روشن گردد.

تمام این فیلم همین است انیمیشنی به اصطلاح مستند از روایات گزارش گونه هم رزمان "اری فولمن" که سعی دارد بیطرفی و بیگناهی خود را اثبات کند. وی در این فیلم جوری در تطهیر خود میکوشد که دوستان او، بعضا او را با حالتی تمسخرامیز  چنان نکوهش میکنند که انگار او انجا نبوده و هیچ کدام ازان جنایات را انجام نداده ولی او همچنان اصرار داردکه چیزی از ان وقایع را به یاد نمیاورد و در گوشه تاریک ذهن خود مانند جانی ای که مقتول خود را در یخچال خانه اش مخفی کرده و منکر جنایت خود میشود سعی دارد تمام انچه که انجام داده را انکار کند.

اوج روایت ناقص و ضد و نقیض این فیلم سکانس رقص والس تیربار چی با بنر های غول اسای بشیر جمیل است. رقصی که معلوم نیست عکس و یاد بشیر باعث بوجود امدنش است یا کشته شدن سمبلیک او با گلوله هایی که بی هدف از سوی این سرباز اسراییلی شلیک میشود؟؟؟

بالارفتن این بنر های غول اسا ثمره شلیک های این سرباز اسراییلی در لبنان است یا حضور این سرباز نوعی، برای شلیک به لبنان سوراخ سوراخ و دیوارهای خرابه ای که مردمش هاج و واج مشغول تماشای این بلبشو هستند؟؟؟

این مردم هستند که با تماشا و بیطرفی خود  باعث حضور این سربازان در کشورشان هستند و به نوعی مسئول خرابی و بی سروسامانی کشورشان یا سیاستمدارانی که با اگزجره کردن انها با بنرهای غول اسا این دستاورد مهیب را برای کشورشان به ارمغان اورده اند؟؟؟

تک تیراندازهای فلسطینی مهاجر باعث این مصیبتند یا سربازی که دارد با رقص والس به انها گلی از جنس گلوله تقدیم میکند؟؟؟

خبرنگار نترس که در مقابل باران گلوله ها رژه قدرت میرود و از خود چنان مطمئن است زیرا میداند که هر دو طرف برای دیده شدن خود به حضورش نیاز دارند و قطعا این همه توپ و تانک برای کشتن او نیست. هرچند که تنها معترض این داستان اوست اما مواد لازم برای تهیه این کیک خبری توسط او محیا میشود .

 فولمن با اینکه در انتهای فیلم به نوعی خود رامییابد و حقیقت تلخ ماجرا را به یاد میاورد ولی هیچ نشانی از پشیمانی یا ابراز ناراحتی به غیر از اسیب روانی ای که انگار خودش تحمل میکند را برای بیننده به ارمغان نمیاورد.

فیلم انیمیشنی با کیفیت پایین پر از سکانس های نامربوط با تدوینی سردرگرم که بدون داستان و حاکی روایتی است که سرو ته ندارد و بیشتر از روشن کردن بیننده او را گیج و منگ میکند،جوری که یا کلا بیخیال فیلم شود و یا پی اصل موضوع در کتاب و اینترنت برود تا بفهمد ماجرا از چه قرار است.

 و شاید تنها نقطه قوت فیلم همین است.بازکردن دفتر خاطراتی قدیمی که برای روشن کردن حقایق لاپوشانی شده در ان روزها کافی است.

اما وقتی بعد از اتفاقی تاریخی به یک موضوع دردناک و ضد بشری نگاه میکنی بیطرف ماندن کمی سخت است وتنها میتوان به عنوان پاورقی از یک روایت راوی ذینفع به ان نگاه کرد .روایتی که نه تنها بیگناهی راوی خود را اثبات نمیکند بلکه نقش پلاکارد عذر بدتر از گناهی را دارد که به اصرار، خواستار برگردن نهادن ان بر گردن خود هستند. هرچند که فولمن سعی می کند خود و همرزمانش  را به جای کشته شدگان صبرا و شتیلا ، قربانی این موضوع  بیان کند و در تلاشی بی فرجام کار را تاجایی پیش میبرد که اگر کمی هم فرصت داشت حتما در انتهای فیلم ادعای خسارت روحی و روانی از سازمانهای حقوق بشری هم می کرد.

این فیلم را باد دید نه از جنبه احساسی سیاسی و یا جلوه های بصری ،این فیلم مانند روزنامه ان روزهاست که می دانی حقیقتش باید چیز دیگری باشد و برای فهمیدن ان باید فنجان قهوه ات را روی میز بگذاری روزنامه را مچاله و در سطل اشغال بندازی و از پنجره به حقیقتی که واقعا اتفاق افتاده از دوردست ها بنگری...

امیدوارم از دیدن این فیلم لذت ببرید

 با تشکر از دوستان عزیز

                                                                                                             کیوان حق شناس

لینک دانلود فیلم:

 https://www.aparat.com/v/I9rml